“Provakasyon” yazısı, eski yazı el yazması halinde arşivdeki Bergsonizm zarfının içinde bulunmuştu. 2008 yılı Şubat ayında Bergsonizm eserini Fuat Fegan’ın 70’li yıllarda kaydettiği mikrofişlerden yeni yazıya çevirtip kurucu ve yöneticisi olduğumuz Sosyal İnsan Yayınları’ndan yayımlamıştık. O zaman “Provakasyon” yazısını görmüş müydük hatırlamıyoruz. Ama yine o aylarda Ankara’daki Kıvılcımlı izleyicilerinden M. Kemal Gültekin bizi arayarak, kendisinin Hollanda’daki arşivden bazı dosyalar edindiğini, bunları çevirtmeye de çalıştığını ama yayınevi olarak bizim bu hizmeti daha iyi yapacağımızı düşündüğünden dosyaları bize vermek istediğini söyleyince gidip dosyaları almıştık. Dosyaların tamamı Ankara’da bir çeviri bürosuna verilmiş, bunlardan sadece “Provakasyon” makalesi çevrilebilmişti. Çevrilen bölümün ücretini yayınevi olarak karşılayıp, tüm dosyaları devralmıştık. O zamanki notlarımıza göre dosyaların listesi:
1. Provakasyon
2. Baba (edebi bir yazı), Çaltı mektupları, Eski bir mektup
3. Şeytana Kandil (Oyun denemesi)
4. Kör Döğüşü (Roman)
5. Topal (Roman)
Bunlardan “Provakasyon” çevrilmiş, diğerleri eski yazı halinde bize geçince çevrilen yazıyı nasıl değerlendiririz, hangi derlemede yararlanırız diye incelerken çevirinin epeyce bozuk ve acemice olduğunu gördük. Örneğin yazıda epey yerde geçen “Okhrana” (Çar’ın güvenlik örgütü) kelimesi her defasında “Ukrayna” diye çevrilmişti. Dolayısıyla o yıllarda kullanamadık.
Sonraki yıllarda, Kıvılcımlı Enstitüsü yöneticisiyken, çeviri metindeki bariz kelime yanlışlarını düzelterek Enstitü’nün sosyal medya sayfalarında ilk kez yayımladık. Amacımız, eksik de olsa bu önemli metnin kayda geçip ortaya çıkmasıydı.
Nihayet bu defa daha emin olduğumuz bir metin yayınlayabiliyoruz. Her zaman yardımımıza koşan genç arkadaşımız Cengiz, daha önceki çeviri metnini orijinal eski metinle karşılaştırarak güvenli bir yazıya kavuşturdu bizi. Kendisine teşekkürlerimizle yayımlıyoruz.
Ahmet Kale – Göksal Caner Malatya
PROVAKASYON
İngiltere’de Fransız inkılabına karşı başvekil Pitt “Intelligence Service”i kurar. Bu teşkilat Makdonald’la Hindersunlarla muhaberatını kontrol eder. Ve uydurduğu bir “Zinovyef’in Mektubu” sayesinde Bonapart kabinesini düşürür. Teşkilatın Devonshire’deki okulunda şu dersler öğretilir: Mektup açma, yazı taklidi, eve girme, kasa kırma, birinden kurtulma.
Fransa’da Inteligence’in karşılığı, Birinci Enternasyonal’e karşı İkinci İmparatorluk zamanı kurulur. Emniyet Şefi Muavini Lagrange’ın dostu Florienne, III. Napolyona karşı “binocle” suikastını hazırlar. Tam planın icra edileceği gün kadın, Lagrange’den 90 bin Frank’ı alıp sırra kadem basar. Meğer her şeyi yapan polis imiş. 1928 yılı Fransız Partisinden para ve birtakım vesikaları alan Luken ansızın kaybolur. Bir zaman sonra 1932’de Cezayir Telsiz Direktörü olarak görünür.
Rusya’daki Çar entelijansı Okhrana’dır. Meşhur ajanlardan Zyev tam 20 yıl S.R. (Sosyalist İhtilalci) Partisinin icra komitesinde emniyetli üye sayılır. Çarın amcası Grandük Serj’e karşı, hem de muvaffak olan suikast gibi daha evvelce Nazır Plehve’ye karşı yapılan suikastı da o hazırlar. Bir zaman kendisinden şüphelenilince göz boyamak için II. Nikolay’a karşı bir suikast daha hazırlar. Degayef Okhrana’nın şefi Pudaikin’e karşı suikastı hazırlar. Bu suikasta iştirak eden pek maruf ihtilalci Pfarodorski senelerce müddet Narodnaya Volya gençliğine havari gibi gözükür. Başını getirene Çar 10 bin ruble mükafat vaad eder. Herif meğer Okhrana ajanı değil mi imiş? Ancak 25 yıl sonraya Sovyet ihtilali yapılınca belli olur. 1905 Rus ihtilalinin büyük peygamberi Pop Gapon mitralyöz ateşine rağmen “Babacığımız Çara” istida götürürken polis şefi Zubatof’la sıkı temastadır.
Sovyet inkılabından sonraları Okhrana’nın yerini Beyaz Muhafızlar alır. Finlandiya, Letonya, Estonya’da yüksek mevkileri işgal edenler bunların ajanları olur. Bombay polis müdürü, Rusya’dan muhaceret etmiş bir Leh’tir. Sovyet milislerine karşı yapılan suikastların kahramanları yani adamlarıdır: Lozan’da Varovski, Varşova’da Vaykav gibi Moskova’da Çek sefaretine mensup Vanek bir Sovyet memuruyla birlikte Mançurya’yı istila eden Japonların sefirine hizmet eder.
Yapılan istatistiğe göre tevkifatın yüzde 90’ı provokasyonla ve ancak yüzde 10’u tesadüf yahut ihtiyatsızlık yüzündendir. Provakasyonların başlıca tutunma sebepleri şöyle hülasa edilir:
1- Provokatörü “prestij” kırılmasın diye açığa vuramadan gizli hastalık gibi saklamak;
2- Tahkiki iki üç kişilik bir komisyona bırakmak;
3- Üyelerin birbirlerinden şüphe edememek santimantalizmi;
4- Demokrat memleketlerde legalizme aşırı güvenmek suretiyle açık kapı bırakmak;
5- Fraksiyon hırslarının sonucu, nasıl olsa provakasyonu önüne geçilmez bir şey sayarak ihmalcilik yapmak.
Provakasyonun harbden farkı: esir düşenlere işkence yapılmasından ibarettir.
Birinci Cihan Harbi’nden sonra provokasyon âlem-şümulleşip yamanlaştı. Faşizm demokratların Okhrana’dan ders almasıyla gelişti. Amerika’da 1931 güzü “üçüncü derece” sorgu usulü kabul edildi. Bunun manası: Hapishanede dayak atmak, sırtına iğne batırmak ve merdivenden aşağı atmaktır. Meşhur haydutlar daima polisin adamıdır. Amerika’da Al Kapone aylarca müddet yüksek polisle el ele çalışır. Çin’de haydut Kumkaslar polisle iş birliği halindedir.
Birinci Cihan Harbi’nden sonra provakasyonun yamanlaşmasını icap ettiren unsurlar şunlardır:
1- Hükümetler üç ile altı ayda bir tevkifat oldukça işlerin tecrübesiz adamlara düşmesinden faydalanırlardı. Bu “uzun vadeli” provakasyondu. Şimdi “unsur” feda ederek provakasyon kısa vadelileştirilir.
2- Eşitsizliğin beterleşmesi; bu “kısa vadeli” provakasyona geniş zemin hazırlar.
3- Harp ihtimali bahane yapılarak kanun üstü … demokratik ve anayasaya aykırı tehditlerle bütün inkılapçılar tespit olunur.
4- Harbden önceki provakasyonun hedefi: haber almaktı. Şimdi bizzat siyasi çizgiyi bozmağa bakılır.
5- Faşizm maddesi, provakasyona bedava gönüllü provakatörler yetiştirir.
6- Eskiden grevciyi ele vermek ayıptı. Şimdi sosyal demokrat şeflerin vazifeleri haline girdi. Eskiden satılmış amelelerle şedit mücadele adetti. (Adagrasahanzuhgen)
7- Harp, provakasyonun teknik imkanlarını teknikleştirdi: … yahut zarflarına gizli yazı yazmak, ilan, reklam, aşk ve ifşaat resimlerinden faydalanmak gibi ispiyonluk işaretleri, Almanların “Harp kestaneleri” buradaki icatlardandır.
8- Provakatörlerin mektebi ameleciliği de öğretir. Japonlar hususi polis kurslarında Marksizm dersi okuturlar.
9- “Karanlık Oda”lar (Cabine noire) bütün şüpheli mektupların açılmasına yarar.
10- Provakasyon uğruna fişler tutulur. Lehistan’da böyle 20 bin fiş bulunur. Bütün münasebetler tespit olunur. Bunun Fransa’daki mukabili “B Karnesi”dir. Amerika’da yalnız Vilson 110 bin şüpheli dosyası ile karşılaşır. Bunlar[ın] içinden kendi yakın ahbaplarını çıkartır: Fakat polis beher fişten üçer nüsha ayırmıştır.
11- Evvelce bilinmeyen … polis enternasyonali doğmuştur. Bunun başında Avusturya Dışişleri Bakanı Fehalleco ile Prusya içişleri ve sosyal demokrat Severing bulunmaktadır. Polis enternasyonalinin hedefleri: İnkılap hareketine karşı edinilen tecrübeleri değiş tokuş etmek (Letonya’dan muhbirler ile Lehistan’da tevkifatlar yapmak) şef mübadelelerinde bulunmak. (İskenderiye’deki İngiliz polis şefi Atina siyasi polisini idare eder.) İngiliz ve Fransız mütehassıslarının dersini okuttukları korku okulu açık gibidir. Mesela Litvanya’nın siyaset adamı olan P. Leçka hem Lehistan hem yerli polisine bağlıdır. 1931 yılı Bükreş’te bütün gizli balkan polis şefleri toplandılar. Daima birbirlerine siyasi şef gönderme tecrübe edilecekti.
Bu çapa ulaşmış provakasyon teşebbüslerinin kullandıkları usulleri bir sözle hülasa etmek mümkündür: Hareket içinde sağlı sollu muhalefet yaratmak ve bundan faydalanmak.
1- Bilhassa teşkilattan atılanlar, provakasyonun başlıca malzemesidir. Fransa’da Sendika azınlıkları, Brezilya’da polisin kurduğu Trotskistler grubu bunlardandır. Trotski’nin “Hayatım” eserini Varşova’da siyasi polis bastırıp sattırır. Buradaki küfür ve ihbarlar pek işe yarar.
2- Parti tenkitlerine küfür ve mübalağa karıştırılır. Parti kurucularına dair dedikodular çıkarır. Böylelikle tecrübelilerin yerine tecrübesizleri getirmek provakasyona elverişlidir. Yetişkin gençleri ise türlü iftiralarla hareketten uzaklaştırır.
3- Kanaat farklarını ele geçirerek fraksiyonların teşekkülünü kışkırtır. Japonya’da, çoğu münevverlerden ibaret bir provakatör zümresi kendine “Japon Komünist Partisi’nin amele grubu” adını verir. Bir bahane ile yakayı ele verince bütün bildiği gizlilik münasebet ve bağlarını, mesul şefleri teslim eder. Arada “imparatorumuz Mikado, Avrupa’daki … benzemez” fikrini yayar. “Japon milletinin mesut hayatı”ndan dem vururlar. Ameleye Japon Komünist Partisi’nin “şube”si olduğu, fakat içtihatlarında serbest davrandığını “daha süratle yükselmek ve inkılap hareketine karışmak için” bu hürriyete lüzum bulunduğunu anlatır. Ve polisten gördüğü yardımla faaliyetine ferah ferah devam eder. Bu grubun çıkardığı Gizli Pekki (Kızıl Bayrak) Mecmuası “Japon Komünist Partisi Organı” başlığını taşır. Hazırladığı tezler ve yaptığı davet hitapları hep “Komünist Partisi” imzasıyla fabrikalara dağıtılarak inkılapçı unsurları avlamaya yarar. Yani adamlar Japon sol sosyal demokratlarının “Köylü Birliği” Kongresinde sahiden inkılapçı olan murahhasların onlarcasını polise ihbar ve teslim ederler. Avrupa ve Balkanlar’da bu oyun daha az açık oynanmaz. Sosyalist süsünü alan faşistler harp aleyhinde bulunan köylüleri tevkif işinde zağar hizmetini görürler. Balkanlarda bir inkılapçı şefi tevkif edenlere polis “Neye tuttun? Onun fraksiyonunda bulunanları tanıyoruz. Şimdi tam bu sırada kendisinin hapis edileceği belli”dir. Yunanistan’da bir toplantıdan çıkanların yalnız bir fraksiyonu tevkif edilir. Serbest kalanlara: sizin dostunuzuz, muhaliflerinizi tuttuk, müjdesini verirler. Macaristan’da bir gün Bela Kun aleyhine inkılapçı şiarlar altında şiddetli bir mücadele kopar. Meğer polisin işi imiş.
4- Bazılarına polis damgasını vurmak, provakasyonun başlıca hünerlerindendir. Hindistan’da ve Kore’de yıllarca süren fraksiyon ithamlarının başında bu geliyordu. İllegal hareketlerde sık sık “Parti polisidir” şayiası çıkarılır.
5- Legal teşekküllerde bu ithamın yerine programı biçimsizleştirmek, neşriyatı mesela anti-emperyalist yazı maskesi altında saptırmak vardır. Bu sayede partinin hatt-ı hareketi yanlış gösterilir, bozuk hareketlerle kitle arasında itibar ve nüfuz kırılır. … … anti-militarist davranmak bahanesiyle askerler aleyhe çevrilir.
6- … en parlak demagoji nakaratı millî ölçüde her harekette mutlaka “Moskova’nın parmağı”nı bulmaktır.
7- Başka çare kalmazsa hareketi terörizme sevk etmek oyununa başvurulur. Mesela 1919 yılında hafiye Blan katledildi. Mahkeme işi inceleyip derinleştirince öldürenin polis olduğu anlaşıldı. 1932 yılı Japonya’da bir darbe-i hükümet hazırlayan polis idi.
8- Verilen … bozmak da provakasyonun önemli marifetlerindendir. Mesela Yugoslavya’da, yapılmak istenen bir tezahürat, provakatörler tarafından başka başka yerlerde verilen randevularla suya düşürtülmüştür.
9- Merkezin kararlarını baltalamak: Yukarıki marifetin bir başka şeklidir. Provakasyon kendisine bir grup sıfatını verir. Yugoslavya’da o sıfatla bir parti memuru, elindeki traktları polise verir. Sorulunca: dağıtma emri almadım, cevabını verir.
10- Sendika ajanları vasıtasıyla hazırlıksız grevler kışkırtmak ve böylece işçileri bozgunla yıldırmak, bilhassa Amerika … provakasyonlardır.
11- Toplantıları zorluk ve silahla soysuzlaştırmak, provakasyonun satılmış kahramanlıklarındandır. Kalabalık içinde ilk kurşunu patlatmak, ameleler arasında boğuşma ve boğazlaşmalar kışkırtmak bilhassa kolayca fitil alan küçük burjuva ülkelerde görülür. İspanyol Anarko-sendikalistlerinin meşhur Puiskaliero’su provakasyon metodu [olarak] Latin Amerika’da dahi modadır.
12- Mahdut sayılı gösteriler tertipleyerek faal mücahitleri baskına uğratmak provakasyonun çok işine yarar.
13- Ev ve iş araştırması yapılırken, oraya gizlice sahte vesika veya silah yerleştirmek provakasyonun âdetidir.
14- İllegalite kaidelerine riayetsizlik, düşüncesiz ve ihtiyatsız tedbir gibi görünebilen provakasyonlardandır.
Provakasyonun şekillerine gelince doğrudan doğruya takip, akıllı polisin pek seyrek başvurduğu bir yoldur. Onu da ancak şu icaplara göre yapar:
1- Ya tevkifatın yapılacağına yakın işin esası malum olmakla beraber, bazı teferruatı tespit için,
2- Yahut asıl provakatörü gizlemek, ondan şüphe ettirmemek ve güya her şeyin takiple bulunduğu hissini vermek içindir.
3- Gözetme yeri şema yahut raporla tespit olunur. Bazı zamanda ziyaret yerlerine uğranır. Yahut toplantı yerlerinin karşısı ve yanları kira ile tutulur. O takdirde bile raporlar gizlilikle olur. Takip olunan başka isimde gösterilir.
Bunun dışında en çok kullanılan yol, provakatörler kullanmaktır.
1- Başta gelen provakatörler yarı bezirgan gezginci unsurlardır: Kır satıcısı, komisyoncu, çerçi, gazete bayii, arabacı, postacı, şoför, motorcu, zengin adamların … senatosu, … (Bir partinin siyasi bürosunda olanlar yarım saat sonra tutulurdu.)
2- Halk sınıfları arasında istimal [kullanma] şebekesini bilhassa: Avukat, profesör, mebus, belediye mensupları, esnaf, küçük tüccar, kapıcı, komisyoncu, fahişe, hatta çok defa (hele Amerika’da olduğu gibi) haydutların yüksek kat kaçakçıları, gazete muhabirleri, ev sahipleri.
3- Müstemleke ve geri memleketlerde açlık ve işsizlik herkesi birbirine düşürdüğünden karşılıklı provakasyonlar alır yürür. Babanın oğlunu casusladığı görülen şeylerdendir.
4- Samimiyet göstericiler: “Masumane” zorlamacıklarla politikadan himmet açtırırlar. Hele boyuna takip altında canı sıkılanların dost ihtiyaçları bu tuzağa kolayca düşebilir. Mesela Perekriakova, salonunda hususi toplantılar tertipleyerek buraya muhtelif temayüllü kimseleri toplar, söyletirdi.
5- Sempatizanlar, partiyle teması olanlar (Mesela davada müdafi avukatlar) hulul yolunu bulurlar.
6- “Siyasi kahveler”
7- “Dinleyiciler”: Yani olur olmaz yerde gevezelik edenlere kulak kabartanlar.
8- Muhacir ve mülteciler: O sıfatla suret-i haktan görünerek ve provakasyona atıp tutarak provakasyon yaparlar. (Bilhassa … Balkanlarda)
9- Kaçakçılar: Çok defa polisin maaşlısı olurlar.
10- Mitläufer denilen omuzdaşlar: Bilhassa Çin ve Cenubî Amerika’da pek çoktur.
11- İllegalitenin legal organlarına hulul yapanlar ya da doğrudan doğruya sızma yaparak illegaliteye dahil olanlar.
12- Hapishaneye adam ayartmak için adam sokarlar.
13- Şüpheli tiplerin sokuluşları bilhassa şu yolları güder:
a- Kendisiyle karşılaşmaları hazırladığı halde, hareketin aksaklıklarından göğüs geçirdiği samimiyetlerle bahis açarak veya dokundurarak sözde her şeyden bedbin görünmek. Sonra yapılan telkin üzerine ansızın canlanmış ve neşesine kavuşmuş mürid halleri.
b- Sokulmak istediğine akraba ve dostlar vasıtasıyla gülücükler sunmak.
c- Avının izzet-i nefsini okşamak için “Yalnız sana karşı itimadım kaldı” yollu kelimelerle işe burnunu sokmak. “Ben vazgeçtimdi, amma tabii sen varsın.” gibi patetizmler bu araya girer.
PROVAKATÖR TİPLERİNİN ÇEŞİTLERİ:
1- Tesadüfi (Okazyonal) tipler: Her nasılsa polisin eline düşer. Sorgu sırasında gevezeliğine kurban gider. O zaman kendisine kurtuluş çaresi olarak ufak hizmetçikler ısmarlanır. Bu hizmetler zuhurata göre de büyütülür. Bu tiplerin partiye döndükleri zaman hiçbir şeyi saklamadıkları da görülür. Polisin kendisine yüklediği vazifeyi ikrar yoluyla itimat kazanmaya kalkarlar. Polis eline düşenlerden hemen hiçbirini bu şekilde provakatörlüğe çağırmaktan çekinmez.
2- “Muhbir” (indicateur) tip çok defa doğrudan polisin emriyle işe başlar. Evvela kendi dairesinin çerçevesi içinde işler. Sonra en umumi şeylere kadar terfi yollu el atmalara kalkışır. Polisin adamı olduğunu belli etmemek için her şeyi yapar ve en soğuk kanlı inkılapçıları bile ikide bir korkak vaziyetinde gösterecek kabadayılıklardan çekinmez.
3- “Nazariyeci” provakatör çok defa doğrudan doğruya partili değildir. O, daha ziyade muharrirdir. Gazetecidir, münekkittir, âlimdir. Hareketi boğma usullerine dair polise raporlar sunar. Etrafında kurduğu hayranlar şebekesiyle şahsı hakkında … … çoktur. Mesela, Leh gazetecisi Brzosowski hatip veya büyük maharetli gençleri arar. Ayda yüz elli Rubleye mukabil Okhrana’ya (Gizli Çar polisine) siyasi vechesini verir.
4- “Siyasi” (Politikacı) provakatörler de fevkalade tehlikeli tiplerdir. Bunlar, bilhassa parti çizisini bozmak işinde üstadlardır. Maalesef en yaygın şekilde görülen provakatör tipleri bunlardan yetişir ve parti içinde “münevver ve mütefekkir insanlık” adına kaleyi içinden fetih işini pek becerirler.
PROVAKATÖR DEVŞİRME METODLARI
1- Siyasi Sanıklardan Devşirme: Birisi siyasi şüphe üzerine ele geçer. Ölüm, işkence tehdidi altında avlanır. Bu metotlar bilhassa geri (Çin, Balkan, Baltık, Çarlık gibi) ülkelerde revaçta olur. İşkence ile bir kere ağzından söz alınan kimse polisin kemendinden bir daha zor yakasını kurtarır. 1881 yılı Çar II. Aleksandr’a suikast hazırlayan bombacı Rysakov, 12 saat içinde her şeyi itiraf ederek bazı arkadaşlarını ele verdi. Gene II. Aleksandr’a suikastı yapan Karakozov üçüncü günü her şeyi söyledi. 1825 yılı I. Nikolay’a karşı komplo hazırlayan Dekabristlerin içinde Pestel’den maada hemen hepsi gerek sorgu, gerek mahkeme sıralarında berbat provakasyonlara düşmekten kurtulamadılar.
2- Sanığın Ailesine Fenalık Yoluyla Devşirme: Romanya’da ters neticeler de vermiştir. Ama hele karılar, güya kocaları uğruna çok defa temasta bulundukları kimseleri ele verirler.
3- Şantaj Yoluyla Devşirme: Herhangi bir kimseden hile veya zorla herhangi bir haberi kopartınca, artık arkası getirilir. Entelicans servis bilhassa sabıkalıları, kaçakçıları ve saireyi şantaj yoluyla ajan yapar.
4- Meşruten tahliye metodu ve ıslah-ı hâlden faydalanma yolu, siyasetle bir daha uğraşmayacağına imza almak provakasyon yolunu açan anahtarlarındandır.
5- Mülayemet göstermek, dostça acımalar çok defa işkenceden daha verimli provakasyon metotlarıdır. Bakarsınız polis bütün fikirlerde sizinle mutabıktır. Yahut her düşünceye hürmeti olan müthiş liberal bir demokrattır. Bu usulün üstadı Çar jandarmasının şeflerinden Zuhalav’dır. Siyasi avlarıyla günlerce, gecelerce sabahlara kadar siyasi meseleleri münakaşa ederdi. Çar I. Nikola Dekabristleri gözyaşları dökerek babaca kucaklayarak kendisine meftun bıraktı. Arkasından yeni tevkifat ve idamlar aldı yürüdü. Yumuşak usul bilhassa avın psikolojisine ve iç duygularına hitap etmeyi bilir. Hele gençlerle karşılıklı şahsı münakaşalar pek revaçlıdır. “Gerçi kanaatlerimiz birbirine zıt, amma belki temas noktaları vardır”, gibi girizgahlarla laf lafı açmak pek kolaydır. Finlandiya’da Kuakalla davasında, polis avına karşı: “Üste söylediğini söylememek hakkın da var.” ağzını kullanır. Gazete havadisleri etrafında sohbet açar ve hadsiz “felsefî münakaşa” yolundan çıkarlar bulur.
6- Aldatma: Gene bilhassa tecrübesiz toy ve gençlerde başlıca provakasyon yoludur. A) “İşte her şeyi biliyoruz. Bir iki noktacık kaldı. Gel, sana acıyoruz, ne kendine kıy, ne de arkadaşlarına…” Emr-i vakileri atlatmalar için elde birdir.” Güya sanığın kendisine yahut ailesine karşı hususi bir merhamet gösterişi alır yürür. Başkalarına kuş uçurtulmazken onun ziyaretçisine göz yumulur. B) İşte ifade zabıtları herkesi bülbül gibi söyledi. En güvendiğin adamın imzası bu değil mi? Bak neler itiraf etti. Gözünle gör. Kendine acı.”
7- Kandırma ve Demagoji: Şahsi, milli, sınıfî fark ve izzet-i nefsî tezatlarını kullanma provakasyonu en sık rastlananlardandır. “Sen zekisin, bu adamlarla başın ateşe yanacak.” “Öteki fraksiyon bak sizin için neler söylüyor, kime güveniyorsun? Onlar sizi sattılar.” Bilhassa kara amelelere tesir eden başlıca demagoji şudur: “Siz ameleler aptal gibi yatın. Hani ağalarınız? Kim bilir nerede keyif çatarlar. Sizi ufak para gibi çarçur eden kodamanlar gelsinler, meydanda yoklar. Siz işçiler o gibi maceraperestlerin oyununa kurban giden enayilersiniz” ve ilh…
Onun için provakasyona düşmemek isteyen: hiçbir vaade, hiçbir paniğe, hiçbir korkuya ve hiçbir maneviyat kırgınlığına kapılmaksızın, daima hazır ol ve metanette durmalıdır.
PROVAKASYONLARI MASKELEMELER:
1- Yıllarca hapiste yatmak: En kuvvetli maskelemelerdendir. Çok defa hapisten erken çıkma vaadi ile olur.
2- Yıllarca illegaliteye çalışmak: Nadiren polise tutulur yahut hiç ele geçmez, bir cıvadır provakatör.
3- Firar: adeta bir kahraman yaratır. Amma Okhrana pek muvaffakiyetli “firar”ları tavsiye etmez. Sözde “firar”da görülmeli.
4- İyi unsurlarla birlikte provakatör de tahliye edilirse hepsi birbirine pekala karıştırılabilir.
5- Bazen öyle vakalar olur ki, ortadaki provakasyon göze batar. O zaman bilinmeyen daha usta bir provakatörü gizlemek için az çok şüpheli birisi bir provakatör diye öne sürülür. Mühim bir provakatörü gizlemek için ehemmiyetsizi öne sürülür. Bu keşfi yapan başka bir ajan güya azab-ı vicdanî taslayarak mesleğini feda eder.
6- Görmezlikten Gelme: En yanıltıcı provakasyon maskesi budur. “Bilseler tutarlardı. Demek söylememiş” gibi kuru sözlere aldanmamalı. Çörçil, Alman casuslarını birkaç yıl evvelinden beri biliyor ve adım adım takip ediyordu. Tam zamanında bütün iplerle onları bağlayıverdi.
7- Provakatör hapishanede hücre arkadaşı olarak gizlenir. O da işkence görmüştür. Soruları arslan gibi karşılaşmıştır ve ilh…
8- Hapishanenin doktoru, hocası, pederi ve ilh. yerine göre mükemmel maskeler taşırlar. “Öyle iyi gardiyan”lar vardır ki ihtilattan men olanlar arasında mektup götürüp getirir!
9- Sade ve mütevazi bir hayat geçirmek her zaman temizlik delili değildir.
10- İyi mücahitlere provakasyon isnatları, provakasyon oyunlarındandır. Yugoslavya’da N. Alçomamic Cura Cakoviç katillerinden sonra, Çin sekreterinin katlinden sonra tutulanlar için “itiraf ettiler” şayiası çıkarıldı. Bilhassa demokrat memleketlerde sosyal faşistlerin başlıca provakasyon şekli budur.
11- Güdücüler arasında geniş tevkifat yapmak, merkez komitede boşalan yerlere provakatörler için yol açmış olur.
12- Güdücü ve idarecileri birdenbire tahliye usulü de teşkilatı daha iyi takip edebilmek yahut bir provakatörü maskelemek için yapılır.
13- Bir de provakatörce “diversion politique: Siyaset eğlencesi” usulleri vardır. Mesela: Tevfikatta organ tutulur: a) Provakatör muhabereye devam eder, b) İnkılapçı programlı teşkilat … hatta seçimlerde namzet listeleri, beyannameler ve … çıkarır.
İş yerinde provakasyon büsbütün kolaydır.
Bir gün ihtiyar penoloji amelesi (905 senesinden muharrirle) gel intihabında gel. Bana casus diyorlar, dedi. Yardım edecekler, dedi. Moskova Komitesi tutulmuş mutemet Roje gitmeye karar verir. (Bir … komisyonu tayin etmiş. Ben de şahit olsam, demeye) vaziyeti, itimadımı anlattım. Roje dehşetli içerler. Bu ilana kendisi de ameleye itimat eder. Hemen bir komisyon seçmek beni şahit çağıracak. Kızı, oğlu sürgünde bulunan bir ihtiyarın adına iyi sonra çağırılır. Masa başında 2 meçhul yoldaş, bir ihtiyar reis Jorj: Ölü gibi sarı ameleye sualler açar. Çık (amele sallanarak çıkar). Ben isticvabdayım: Az sonra şayia provakasyona karşı ilam. O sırada yeni teşekküller boyuna tutulunca ipler Romanof’a gelir. O da [suçu] ameleye yükler.
Palague Okhrana’daki adı. 10 yıl bol maaş alır. 914 gizli toplantı. Harp aleyhindedir. Romanof da Radoya bozgun, inkılaba hazırlandı! (Sonra her listeyi ve evsafı teslim eder. İnkılap: kurşun (kaçamadı.)
Malinovski, Paskrebukim 6.5
911 sonu Şenyaveski Üniversitesindeyim. Boyuna takip. Gece çıksam, şimdi mahşer. Derken biraderi hariçten gelir. Pragda Pan-Rus Konferansına Moskova mümessilini organizeye gelir. Bakteriyoloji Enstitüsünde Metalurjist Malinevski ile buluşturur. Biraderini seçim toplantısına zor bir grup Malinoskiyi konferansa göndermeye kararlı. Metalurji amelesi pek kültürlü, zeki, hatip, kendini empozeyi bilir, harlı, az profesyonel amma prestijli tip! Evvelce Petersburg Maden sendikası başkanı. Leh siyasi faaliyetinden dolayı tevkif ve nefyedildiğini söyler. Adı dillere destan: Müstakil halk terbiyunu, mükemmel amele, Moskova amele Körisi onu namzed kor. (Dördüncü dumada) Polis ve amele sayesinde (o anda endikatör)
910’dan beri Okhrana’da. Her teşkilatı ihbar eder. Sibirya’dan kaçan Stalin ve Sverdlov’u o ihbar (Ayda 520 ile 722 ruble “paşa, aldı, iktiza”lar hariç. Gençliğinde hırsızlıktan mahkummuş.
911- Biraderinden ecnebi adresler alarak Prag’a gider: İki gün sonra biraderi yol üzerinde tutulur ve 12 gün bir arenada organize ederler. Okhrana’ya gider. Biz budala mıyız, kaldırın bunu denince, zabıta söyler: Merak etmeyin, çeviremedikleriniz gelebilir. Hariçten menfadan gelin, serbestsiniz. (Gider, haber yapar.) Biraderine ziyaret: Mutlaka yakın provakatör var. Her şeyi biliyorlar. Nutukları boyuna bildirmek hatırında!
911-912 mütemadiyen batan yerine yenisi çıkan gazeteler. Tâbileri hep duma azası. 914 baharı Moskova’ya gelen Malino muharriri Hançerir, polis ile mutabık. Raboçi Trud’ı çıkaralım der. İstersem idaresini bana verecek. Kendisi Petersburg’a (Resmî tâbi‘i o. Ertesi gün lokantadan notere gidilecek.) Lokantada tavrı: Gazetede resmini görenlerin … keyfine pâyân yok. Kahkaha, yüksek ses, teklifsizlik! Arabada cebinden bir tarak çıkarır. Petersburg’ta her şey açık, bak. Bağırınca ihtiyat ile ben (bende mesuliyet yok diyen) muharrire takılır kahkaha. Siz yer altına alışmışsınız. İllegalden hoşlanmaz. Retemme’siz adam (Yoksa şüphelenmede). Şahsına infectice … ve gider. Muharrire gazeteyi hazırlatır, çıkarır.
Paskrebukin
Moskova komitesince seçilen muharrirler arasında. Ticaret müstahdemleri sendikasında polise fraksiyonunun illegal müstahdemi. 2 senedir tanır. Kalabalık amele mahallesi hastalık kasası müstahdemi. Bu sebeple birçok fabrika ameleleriyle teması mümkün. İrtibatlar boyuna koparken. Muharrir bunlar arkasında yüksek provakasyonlu komitesinin sınıfına yardım için Sibirya’dan firarla geleni tanır. Az sonra tutulurlar. Anlaşılan meşhurlar da ondan. 1 firariyi muharrir tanır. Az sonra Petersburg’a gidince, sokakta tutulur. Fakat Petersburg’ta tanındığı ondan. Hepsi de hastalanır, ölür. Tip: 30 yaşında iri yarı, hayli filoryan, üstadan-ı küldür. Atlet çatılı, kalın gövde, taşkın enerji. İşde: Muharrir karvenin doktoru ve siyasi müdür. 60 ruble ile şık giyinir. Pahalı kahvaltılar (Nereden para bulursun, deriz.) Havyar, jambon …), hiç bozulmadan: Sen münevversin, az masrafla [P.11] iyi geçinmeyi bilemezsin. (Kendisi mujik oğlu). Harp arefesinde gazete kapatır. Tutulan nesneleri dağıtmada yaman gayret gösterir. Hemen her nüsha müsadere edilir. Herkes tutulur. O kurnaz, beceriksizler edinerek o (tipi de becerikli.)
Malinovski
Bir gün gelir herkesi idareden memnun dostça tapeler. Ricası terziler sendikası merkezinde o teşkilat ve sair sendika polislerini topla, bir izahatım var, der. İtirafım polis her sendikada bayağı toplantıya mani. Terziler mahallesi daima göz hapsinde tutulanlar dernekleri olmayınca sendika kapanır. (Halbuki gizli işe çok yardımı var.) Cevap: Hiddet. Moskova teşkilatını ve beni de … sözlerle berbatlar. Netice: Muharrir gizli bir yerde toplantı yapılmasında ısrar eder. Puskrebukin de o fikirde. Ertesi günü Puskrebukin … Malinovski bir terzi amelesi sayesinde toplantıyı yaptırır. 20 kadar … kurşuncu, puzrus sendikanın efendileri tevkif edildiler. Malinovski mesuliyetli. Puskrebukin ceza alır, sendikaya girer, kurtulur.
Az sonra gazeteyi kapamaya gelirler. Puskrebukin’le muharrir patron odasında. Polisler tabii durdurmak için ya patronu alıp giderler. Muharrir hemen tahrir masasındaki evrakı imhaya gider. Puskrebukin engel olmaya bakar, ben giderim. Sen eve git. Muharrir başkası yerine kendini tehlikeye atmaya tercümandır(şüphe yok!) Derken ben sıyrılırım. … yok der. Sen olmamalısın ufak çocuğun var. (O serbest) Hususi merhametle söyler, pek samimi. O redaksiyona gider. Ertesi günü gelir redaksiyonu, polis görmüş. Her şeyi ima etmiş, dostça hani. Müstakil gazete yalanı. 1915-16 provokasyon şüphesi pek mühim arkadaşları uzaklaştırır. 917 İnkılabı: Mesalino- Romanof- Puskrebu: Kurşun!
[P.12]
(Bobroaskaia Gördüklerinden)
Birkaç Provakatör Maskesi
Kaplinski: 1922 yılı Petersburg Moskova, Harkon, Odesa gibi yerlerde Zubato işe girişir. Cemiyetler içine din adamları (poplar) ve profesörler sokar.
Ürgel (Lebansız) (Limore örlelde) mahkemeleri tehdit ederek ve ziyaret, kitap kolaylıkları ile dile getirir. Hatta Kapital’in birinci cildini verdiği olur. Sorgu sırasında hapiste değil, sigara kahve ikramlarında bulunur. K … lakin 1 sene hücrede tutulur. 1902 baharında Sibirya’ya doğduğu şehir sonra menfi kararı bekleyeceğine İskra ile temas olunduğunda bunda (Leh, Litvanya Yahudi S.D. lerine) müracaat eder. Duinsk’da Bund mümessili Kaplinski gizli makine tedariki, edebiyat ve insan kaçırma ile görevlenir. Artık, ihmal edilmiş karısını götürerek iki odaya yerleştirir. Kendisi çalışmasa 3-4 günde bir gelecek. 5 çocuğuna karısı terzilikle bakar. Hikaye: Tutulurlar. İdam tehdidine uğrar. Ağzından yoldaş adı kaçırır. Kocası kaçışı cehaletle izah eder. Sonra karısı taharrice serbest. Bu sefalet çekilir mi, der. Tipi: İri yarı, geniş, açık yüz. Limeli amele, kaba görünümlü, hayırhah gülümseyişli. Kuvvetle el sıkar. Güçlük: Partisinin Bielostok konferansından irtibatı muvakkaten kesilir. Para almadan kaç gün kalır. Kendisi çilingir. Oda köşesinde çalışırken partinin Harkof (Teşkilatı) … hastahane hayatı müstakil planı hakkında sorguya çekilir. Hiç şüphelenmez. Amma ailesi ihtiyatlı. Şahsı vermedim. Hele gidelim de bir iki gün sonra kaçakçılar şehrinde tehlikesizce Prusya’dan İsviçre’ye İskra’ya gelir. Bir taşla iki kuş vuracaktır. (Ona itimattan uzanan fantezi) 15 yıl binlerce, onlarca teşekkül … eder. 1917’de kayıp. 1922’de Samarada takma adla bulunur: Kurşun. Akabil, kalar, Ahrefran.
Zitamirski: 904: dönmek üzere Berlin’de hudut geçirenlerle temaslar yapar. 905 işleri müthiş tek sakin gören o. Berlin oturyanı. Berlin İskaristi. 904 ayrılığında polislerle kalır. “Sizden” benden sadık … gibidir. Fazla illeganisi: Takma yakası kulağa kadardır. Kravatı alacadır. Davranışları yavan. (bat: Kendisine süs yapan platepersün) Ala: P için, masrafı zengin familyasından (İstediği para gelirmiş.) Gidenler tutuluyor. Ama olur a (Beceriksizlerinden!) Okhrana Dosyasına danışırken bir keresinde polis şifreli mektubu bulunan birinin hududu geçtiğini bildiren ihbar. Mevkii iyi, bol para. Pasaportla gelerek rapor vermesi ve … 1905’den sonra 22… giden hariçte J. Jelene hulul eder. Nakliyeci, boyuna keşifler, 22 kişilik komisyonunda oyunbozan. 1909 mühim bir polisle birçok firardan sonra demire vurularak sevk edilir. Ayağında yaralar olur. Berbat bir öksürüğe yakalanır. Himaye tutulur. Yine kaçar. Paris’e ölü gibi gelir. (Sonunda) Paris’te kabine açmıştır. Hastayı alır. Yaralar frengidir. Kurtuluş yok, der, intihar eder, ölmez. Çabuk iyileşir. (Tecrübesiz, takatsizliğine verilir.)
8 yıl böyle. 911: Rusya’ya giderken ecnebi Çar ajansı ajanlarından birine gönderirken çektiği bir telgraf çekilince ancak 917’de tamamıyla belli olur. Hariçte olduğundan kurtulur.
[P.13]
Olga Nikolayevna Tuxiata
907 Moskova teşkilatı zorla illegalleşir. Cihaz … gizli bir şehir münevverlerdeki mesnetler mahvolur. Avukatlarla doktorların sempatisi bitmiş (mağlubiyet var çünkü.) Yarıda Karan muharririn karısı: literatür saklar ve adres verir. Katalanyadan onunla edebiyat sokulur. Bahajdan başlayıncaya kadar tevzi lazım. Ondan başka adamımız yok. … teklifi. Yazıhanesi her cins alâ kitap dolu. Kendisi gayet sevimlidir. Gösterilen itimada teşekkür eder. “Muhterem ihtiyar anası ile birlikte” gara gidecek. Her şey yolunda. Dağıtmakta da ister. Dağıtma ertesi gün ihtiyaten şüphe yok. 2 saat sonra Sit adrese gelir. Hemen tasnif ve sevk edilir. Gece jandarma arar, bulamaz. Kimse Olga’dan şüphelenmez. (Kendisini takip ettirdi, [acemi!] denir.) Muharrir tehlikeyi söyler. Cevap: “Merak etme ben sosyete kadınıyım, şüphelenmezler.” Hele de Karan muharrirle …”le meşgul. Muhiti de şüphelendirmez. Bununla beraber fedakarlığa hazırdır. Muharririn ve … … sözü üzerine itimat. Senelerce. Dedikodu başlayınca meçhul bir yere gider: Okhrana’ya.
Putiata Ptrayeşa Romanov
907 Moskovanın eski departman fabrikaları bölgesinde Kolomna fabrikası merkezdir. Ne zaman geniş … … konferansı olsa hep –işçi değil- Ciltçi Romanof delege gelir. (Adı Jorj’dur.) Tip: Ufarak, soluk, fitne fücur. Parti kararlarını tatbikte her güçlüğü yener, şüphe hiç edilmez. Görüntü: Mümessil ne dedi, proleter olmasın? Ormanda bir toplantı keşfedilir. Bir kısmı kaçar. Aralarında Romanof da var. 4 yıl geçer. Muharrir hapis ve sürgünden Moskova’ya dönünce 911 halk … … koridorunda (Pemamski) Jorj’a rastlarken ama neden o kadar üst başsız değil. Tavırlar arandı. Mişvar akabil hariçle temasta her şeyi bilir. Capri Kutna mektebinde tahsilden gelmiş. Niçin için bir işçi getirmiş. (Ne ise profesyonel olmuş demek.) Kanaati: Gece derslerine tabii profesör için değil yoldaşlarla temasa geldiğini biliyorum, der. Kendisi Kooperatif konferanslarına yazılır. Üniversite bileti var. Bildiği birçok yoldaşı görebilir. Rolü köşeye çekip kulağına fısıldar. 22’nin mutemedi. (Literatür işinden ben muharrire) bütün Moskova’ya ben dağıtıyorum. Muntazam edebiyat getirir. Polise konferansında İvanovo Voznesenk hakkında malumat (Kendisi 22 mutemedi sıfatıyla hazır) Hafiyeler: Kasabada o Jorj’dan şüphelenmez. İhtiyatlı. Kimsenin evine gitmez. Her randevum üniversitede.
Bir gün ihtiyar (905 Teşrin-i evvel muharrirle beraber) metalurji işçisi …, intihar edeceğim. Bana casus diyorlar, der. (Yardım edeceğim, dedi). Moskova Komitesi tutulmuş mutemet Jorj’a gitmeye karar verir. (Bir anket komisyonu tayin etmiş. Ben de şahit olayım, demeye) vaziyeti, itimadımı anlattım. Jorj dehşetli içerler. Bu iftiraya kendisi de işçiye itimat eder. Hemen bir komisyon seçip beni şahit çağıracak. Kızı, oğlu sürgünde bulunan bir yaşlının evine epey sonra çağırılır. Masa başında 2 meçhul yoldaş, bir ihtiyar. Başkan: Jorj. Ölü gibi sarı işçiye sorular açar. Çık der. (İşçi sallanarak çıkar). Ben sorgudayım: Az sonra şayia, provakasyondur kararı ilam! O sırada yeni teşkilatlar boyuna tutulunca ipler Romanofa gelir. O da suçu işçiye yükler.
Pelagie Okhrana’daki adıdır. 10 yıl bol maaş alır. 914: gizli toplantı. Harp aleyhtarıdır. Romanof da Rado’ya bozgun, inkılabı hâzırlayın, der! Sonra her listeyi ve evsafı teslim eder. İnkılapta kaçamadı: kurşun.
[P.14]
Malinovski
911 sonu Şeynaveski Üniversitesindeyim. Boyuna takip görüyorum. Gece çıksam, peşimde mahşer. Derken biraderi Lenin’le hariçten gelir. Prag’da Pan-Rus Konferansına Moskova mümessilini organize etmeye gelir. Bakteriyoloji Enstitüsünde Metalurjist Malinovski ile buluşturur. Biraderini seçim toplantısı zor. Bir grup Malinovski’yi konferansa göndermeye kararlı. Metalurji işçisi pek kültürlü, zeki, hatip, kendini empoze etmeyi bilir, ateşli, az presonyefueux ama prestijli tip! Evvelce Petersburg Metalurji sendikası başkanı. Leh siyasi faaliyetinden dolayı tevkif ve sürgün edilirken söyler. Adı dillerde destan: Müstakil halk terbiyunu, mükemmel işçi, dördüncü Duma için Moskova İşçi Körisi onu aday gösterir. Polis ve işçi sayesinde o anda (endikatör).
1910’dan beri Okhrana’dadır. Her teşkilatı ihbar eder. Sibirya’dan kaçan Stalin ve Sverdlof’u ihbar eden odur. Ayda 522 ile 722 ruble “paşa, aldı, iktiza”lar hariç. Gençliğinde hırsızlıktan mahkummuş.
1911- Biraderinden ecnebi adresler alarak Prag’a gider. İki gün sonra biraderi yol üzerinde tutulur. Adı araştırılır. 12 gün bir arenada organize ederler. Okhrana’ya gider. Biz budala mıyız, kaldırın bunu deyince, zabit söyleyince: Merak etmeyin, haber veremedikleriniz gelebilir. Hariçler menfadan gelsin, serbestsiniz. (Gider, haber yapar.) Biraderine ziyaret: Mutlaka yakın provakatör var. Her şeyi biliyorlar. Nutukları bunun yolladığı yıllarca kimin hatırına gelir!
1911-12 mütemadiyen batan yerine yenisi çıkan gazeteler. Tâbileri hep Duma üyesi. 1914 yazı Moskova’ya gelen Malino muharriri çağırır: polis ile mutabık. Raboçi Trud’u çıkaralım der. İstersem idaresini bana verecek. Kendisi Petersburg’ta (Resmî tâbi‘i o. Ertesi gün lokantadan notere gidilecek.) Lokantada tavrı: Gazetede resmini görenlerin gözüne baktıkça keyfine pâyân yok. Kahkaha, yüksek ses, teklifsizlikler. Arabada cebinden bir kravat çıkarır. Petersburg’ta her şey açık, bak der. Bağırması üzere ihtiyat dileyen ve (bende mesuliyet yok) diyen muharrire takılır, kahkaha atar. Siz yer altına alışmışsınız! İllegaliteden hoşlanmaz. Retemme’siz adam sayılıyor. Yoksa şüphe kimin aklına gelir. Şahsına infectice gibi görünür, o gider. Muharrire gazeteyi hazırlatır, çıkarır.
Poskrebukin
Moskova komitesince seçilen muharrirler arasındadır. Ticaret müstahdemleri sendikasında polis fraksiyonunun illegal üyesi müstahdem. 2 senedir çalışır. Kalabalık işçi mahallesinin hastalık kasası müstahdemi. Tavassutuyla birçok fabrika işçilerine temas mümkün olur. İrtibatlar boyuna kırılmakta. Muharrir bunları arkasında yüksek provakasyonlu komitesinin teşkilatına yardım için Sibirya’dan firarla geleni tanır. Az sonra tutulurlar. Anlaşılan afişte meşhur oldukları için ele geçtiler idi. 1 firariyi muharrir tanır. O da az sonra Petersburga gidince, sokakta tutulur. Petersburg’ta tanındığı için sanılır. Hepsini de enseletir, ölür. Tip: 30 yaşında iri yarı, çehre filoryan, üstadan-ı küldür. Atlet çatılı (vakur), kalın gövde. Hareketli, taşkın enerji. İşde: Muharrir kardenyar redaktörü ve siyasi müdürü. 60 ruble ile şık giyinir. Pahalı kahvaltılar (Nereden para bulursun, deriz.)
[P.15]
hiç bozulmadan, kavun, havyar, jambon, meyvedendir. Sen Türksün, az masrafla iyi geçinmeyi bilmezsin, der. Kendisi mujik oğludur. Harp arifesinde gazete kapatılır. Tutulan nesneleri dağıtmada yaman gayret gösterir. Hemen her nüsha müsadere edilir. Herkes tutulur. O kurnaz, beceriksizlerin önünde onun tipi de becerikli!
Malinovski
Gün gelir herkes işleri idareden memnun dostça tapeler durur. Ricası terziler sendikası merkezinde o teşkilat ve sair sendikası polislerini topla, bir izahatım var, der. İtiraz polis her sendikada bayağı toplantıya mani olurken hele terzilerde … daima gözcüsünü tutarlardı. Dernekten olmayınca sendika kapanır. (Halbuki gizli işe çok yardımı var.) Cevabı: Kızmak. Moskova teşkilatlarını ve beni de bizzat sizlerle berbat eder. Netice: Muharrir gizli bir yerde toplantı yapılmasında ısrar eder. Puskrebukin de o fikirde. Ertesi günü Puskrebukinin … Malinosvki bir terzi amele sayesinde toplantıyı yaptırmış. 20 kadar … palomba, pozurus sendikalizm aktifleri tevkif edildiler. Malinovski mesuliyetlidir. Puskrebukin hiç ceza aldığından sendikaya girmez, kurtulur. Az sonra gazeteyi kapamaya gelirler. Puskrebukinle muharrir patron odasındalar. Polisler tabı durdurmak için ya patronu alıp giderler. Muharrir hemen yazı masasındaki evrakı imhaya gider. Puskrebukin engel olmaya bakar, ben giderim. Sen eve git. (O serbest). Hususi hararetiyle söylemiş, pek samimi. O redaktöre gider. Ertesi günü gelir. Prskisyon polisi görmemiş. Her şeyi imha etmiş, dostça hani. Müstakbel gazete yalanı. 1915-16 provokasyon şüphesi pek mühim arkadaşları uzaklaştırır. 1917-İnkılap: Mesalino- Romanof- Puskra Bukin: Kurşun!
Dr. Hikmet KIVILCIMLI